Niobe. Muzyka do fragmentów poematu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego na dwoje recytatorów, chór mieszany i orkiestrę (1966)
Wykonawcy: Zofia Rysiówna, Tadeusz Łomnicki – recytacje, Chór i Orkiestra Filharmonii Narodowej, dyr. Stanisław Wisłocki, „Warszawska Jesień” 17 IX 1966 roku
{slider=Niobe. Muzyka do fragmentów poematu K. I. Gałczyńskiego. Recitativo /fragment/}
Wykonawcy: Zofia Rysiówna, Tadeusz Łomnicki - recytacja, Orkiestra Symfoniczna i Chór Filharmonii Narodowej, dyryguje Stanisław Wisłocki, „Warszawska Jesień” 17 IX 1966
{/slider}
{slider=Niobe. Muzyka do fragmentów poematu K. I. Gałczyńskiego. Invocatione /fragment/}
Wykonawcy: Zofia Rysiówna, Tadeusz Łomnicki - recytacja, Orkiestra Symfoniczna i Chór Filharmonii Narodowej, dyryguje Stanisław Wisłocki, „Warszawska Jesień” 17 IX 1966
{/slider}
{slider=Niobe. Muzyka do fragmentów poematu K. I. Gałczyńskiego. Lamento /fragment/}
Wykonawcy: Zofia Rysiówna, Tadeusz Łomnicki - recytacja, Orkiestra Symfoniczna i Chór Filharmonii Narodowej, dyryguje Stanisław Wisłocki, „Warszawska Jesień” 17 IX 1966
{/slider}
{slider=Niobe. Muzyka do fragmentów poematu K. I. Gałczyńskiego. Antifona /fragment/}
Wykonawcy: Zofia Rysiówna, Tadeusz Łomnicki - recytacja, Orkiestra Symfoniczna i Chór Filharmonii Narodowej, dyryguje Stanisław Wisłocki, „Warszawska Jesień” 17 IX 1966
{/slider}
Niobe. Muzyka do fragmentów poematu K. I...
Niobe, muzyka do fragmentów poematu K. I...
Niobe. Muzyka do fragmentów poematu K. I...
Dzieło powstało do tekstu Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego z 1960 roku, poświęconego marmurowemu popiersiu Niobe, który znajduje się w pałacu w Nieborowie. To poetycka metafora – dramat Niobe rozpaczającej nad trupami swoich dzieci jest dramatem tysięcy matek w czasach ostatniej wojny. Do swej kompozycji wybrał Serocki tylko fragmenty poematu, które „pociął" i na nowo zestawił tak, by z poszanowaniem wyrazowej zawartości poezji, stworzyć jej własną udźwiękowioną i szalenie ekspresyjną wizję.
To pierwszy utwór wokalno-instrumentalny Kazimierza Serockiego od czasu napisania Oczu powietrza. Choć przez dekadę kompozytor koncentrował się wyłącznie na muzyce instrumentalnej, to jednak przez cały ten czas szukał też środków, za pomocą których mógłby zrealizować swe koncepcje na gruncie wokalnym. Głównym jego celem było wypracowanie równowagi między usamodzielnionym brzmieniem i fakturą swej muzyki a warstwą słowną. Niobe jest natomiast próbą znalezienia rozwiązania tego problemu za pomocą wprowadzenia partii recytowanych, zamiast śpiewanych. Polega też na precyzyjnej selekcji partii orkiestrowych.
Utwór składa się z czterech części: Recitaivo, Invocatione, Lamento i Antifona. Tekst poetycki jest recytowany, w części pierwszej przez chór, w drugiej przez recytatora, w trzeciej – recytatorkę, w czwartej zaś – znów przez recytatora. W każdym z tych odcinków wyłania się odmienny klimat emocjonalny (zgodny z klimatem poezji), osiągany poprzez precyzyjne zmiany barwy i interakcje partii instrumentalnych ze słowem mówionym. Pierwsza część w mrocznym nastroju skrótowo streszcza dramat Niobe. Druga przenosi słuchacza w nastrój bardziej pogodny, jasny, głosząc chwałę głównej bohaterki. Trzecia część jest kulminacją całości, przejmującą pod względem wyrazowym, gdyż tekst dotyczy tu ekstremalnej, graniczącej z obłędem boleści Niobe po stracie dzieci. Finał jest zaś uroczystym, poważnym hymnem na cześć Niobe.
Partia chóru pełni w utworze rolę wspomagającą zrozumienie tekstu, a całość interpretować można jako próbę zintegrowania poezji i muzyki w duchu melodramatu, gatunku przywróconego niejako historii muzyki w XX wieku przez Arnolda Schoenberga. „Melodramat" Serockiego jest jednak całkowicie oryginalną wizją, zarówno pod względem nadrzędnej koncepcji dramaturgicznej, jak i w zakresie brzmienia, które budowane jest w dużym zakresie na podstawie elementów szmerowych.
{slider=Źródła:}
Tadeusz A. Zieliński, O twórczości Kazimierza Serockiego, Kraków 1985.
